User:ÖzcanVuralLib/Kullanıcı:ÖzcanVuralLib/2021 Moldova yasama seçimi
| |||||||||||||||||||||||||
Parlamentonun 101 sandalyesi için 51 seats needed for a majority | |||||||||||||||||||||||||
Turnout | 48.41% (0.83)[1] | ||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
This lists parties that won seats. See the complete results below.
|
Moldova'da 11 Temmuz 2021'de erken parlamento seçimleri yapılmıştır. Ion Chicu'nun istifasının ardından Başbakanlık koltuğu boşalmış ve Parlamentonun üç ay içinde yeni bir hükümet kurma zorunluluğu getirilmiştir. Anayasal olarak belirlenen sürenin sona ermesi ve önerilen kabineler için meclis onayını almaya yönelik iki başarısız girişimin ardından, Anayasa Mahkemesi 15 Nisan'da parlamentonun feshedilmesini haklı kılan koşulların yerine geldiğine karar vermiştir. Cumhurbaşkanı Maia Sandu, 28 Nisan'da Parlamentoyu fesheden kararnameyi imzalamış ve erken parlamento seçimleri yapılması çağrısında bulunmuştur.
Eylem ve Dayanışma Partisi (PAS) oyların yüzde 52,80'ini alarak 63 sandalye kazanarak 101 sandalyeli parlamentoda çoğunluğu elde etmiştir. İttifakın Komünist ve Sosyalist Seçim Bloku (BECS) oyların %27,17'sini alarak 32 sandalye kazanırken, Şor Partisi oyların %5,74'ünü alarak altı sandalye kazanmıştır. Başka hiçbir parti veya ittifak sandalye kazanmak için gereken seçim barajına ulaşamamıştır.
Moldova Anayasa Mahkemesi 23 Temmuz'da seçim sonuçlarını tanımıştır.[2]
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), seçim anlaşmazlıkları ve kampanya finansmanı sorunlarının yeterince ele alınmamasına rağmen, seçimlerin rekabetçi ve iyi yürütüldüğü şeklinde değerlendirmiştir.[3] Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT), prosedürün Seçim Kanununun gerekliliklerine uygun olarak gerçekleştirildiğini kaydetmiştir. BDT gözlemcileri seçim sonuçlarını etkileyebilecek herhangi bir ihlal bildirmemişlerdir.[4]
Arka plan
Party | Votes | % | |
---|---|---|---|
Ulusal Birlik Partisi | 6,315 | 0.43 | |
Kalkınma ve Konsolidasyon Partisi | 2,814 | 0.19 | |
Umut Profesyonelleri Hareketi Partisi | 2,452 | 0.17 | |
Değişim Partisi | 1,613 | 0.11 | |
Halkın İktidarı Partisi | 1,467 | 0.10 | |
Çalışan Halkın Partisi | 1,444 | 0.10 | |
Hukuk ve Adalet Partisi | 1,431 | 0.10 | |
Yeni Tarihsel Seçenek | 1,264 | 0.09 | |
Moldova Bölgeler Partisi | 1,202 | 0.08 | |
Ekolojist Yeşiller Partisi | 892 | 0.06 | |
Yeni Parti | 197 | 0.01 | |
Bağımsızlar | 2,514 | 0.17 | |
Total | 1,467,216 | 100.00 | |
Valid votes | 1,467,216 | 99.07 | |
Invalid/blank votes | 13,749 | 0.93 | |
Total votes | 1,480,965 | 100.00 | |
Registered voters/turnout | 3,052,603 | 48.51 | |
Source: CEC, CEC |
Moldova Anayasası, parlamento seçimlerinin resmi sonuçlarının Anayasa Mahkemesi tarafından açıklanmasından itibaren üç ay içinde bir hükümetin kurulmasını zorunlu kılmaktadır. 24 Şubat 2019 seçimlerinin sonuçları 9 Mart'ta açıklanmış ve 8 Haziran'da Sosyalist Partisi (PSRM) ve ACUM ittifakı tarafından Maia Sandu liderliğindeki bir koalisyon hükümeti kurulmuştur. Ancak Demokrat Parti (PDM), hükümetin zamanında kurulamadığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurmuştur. Mahkeme, 3 aylık süreyi 90 gün olarak yorumlayarak, bu sürenin 7 Haziran olduğu anlamına geldiğini ve erken seçim yapılması gerektiği sonucuna varmıştır. Ertesi gün Mahkeme, parlamentoyu feshetmediği için Başkan Igor Dodon'u (Eski bir PSRM lideri) başkanlık yetkilerini ve görevlerini kullanmaktan uzaklaştırmış ve PDM'den eski başbakan Pavel Filip'i başkan vekili olarak atamıştır. Filip daha sonra 6 Eylül'de erken seçim yapılması yönünde çağrıda bulunan bir kararname yayınlamıştır.[5]
Dodon ve PSRM-ACUM koalisyonu süreci yasa dışı olarak nitelendirmiş ve Rusya, Fransa, Almanya, Polonya, İsveç ve Birleşik Krallık hükümetleri yeni kurulan Sandu kabinesini meşru hükümet olarak tanımıştır. 14 Haziran'da Filip istifa etmiş ve PSRM-ACUM hükümetinin göreve başlamasına izin vermiştir. Ancak yeni hükümet daha sonra 12 Kasım'da Meclis'te, genel kurul yetkilerinin bir kısmını Başbakan'a devrederek bir "Başsavcı pozisyonuna adaylar için kısa liste" önermesi yönünde üstlenilen bir yasa tasarısı üzerinde çıkan anlaşmazlık nedeniyle Meclis'te gensoru önergesi ile devrilmiştir.[6][7]
Ion Chicu başkanlığındaki bir başka yeni PSRM-PDM hükümeti 14 Kasım 2019'da kurulmuştur.[8] Demokrat Parti, 7 Kasım 2020'de cumhurbaşkanlığı seçimleri sırasında yeni başkanın başkanlığında yeni bir hükümetin kurulmasına izin vermek için koalisyondan ayrılmıştır.[9] Chicu kabinesi, Şor Partisi tarafından desteklenen bir azınlık hükümeti olarak görevde kaldı ve PDM bakanlarının yerini bağımsızlar almıştır. Eski başbakan ve PAS (ACUM) lideri Maia Sandu, 15 Kasım 2020'de cumhurbaşkanı seçilmiş ve Chicu, PAS'ın desteklediği gensoru önergesinden saatler önce 23 Aralık'ta Başbakanlıktan istifa etmiştir.[10]
Sandu, Moldova anayasasına göre erken seçimleri tetiklemek için Natalia Gavriliţa'yı iki kez Başbakanlık pozisyonuna atamayı planlamış; Parlamentonun ilk talepten sonraki 45 gün içinde yeni bir hükümeti onaylamaması parlamentonun dağılmasına yol açacaktı.[11] Sandu, Gavrilita'yı bu göreve ilk kez 27 Ocak 2021'de aday göstermiş,[11] adaylığı 11 Şubat'ta parlamento tarafından oybirliğiyle reddedilmiştir.[12] PSRM ve müttefikleri daha sonra 101 milletvekilinden 54'ünün desteğiyle Mariana Durleșteanu'yu pozisyon için önerdi, ancak Sandu bunun yerine 11 Şubat 2021'de Gavrilița'yı yeniden aday göstermiştir.[13] Ancak Anayasa Mahkemesi 23 Şubat 2021'de Sandu'nun Gavrilita'yı iki kez aday göstermemesi gerektiğine karar vermiştir. [13] Sandu, Durleșteanu'nun adaylığını geri çekmesinin ardından 16 Mart'ta Igor Grosu'yu göreve aday göstermiştir.[14][15]
Grosu, sosyalistlerin önderliğindeki muhalefetin oylamayı boykot etmesi nedeniyle hükümetini onaylatamamış ve bu da yeterli çoğunluk sağlanamadığı için oylamanın başarısızlıkla sonuçlanmasıyla sonuçlanmıştır.[16] Başarısız olan iki girişim[17] parlamento seçimlerini mümkün kılmış ve Sandu, Anayasa Mahkemesi'nden parlamentonun feshedilmesinin ve erken seçim yapılmasının anayasaya uygunluğunu doğrulamasını istemiştir.[18] Ancak 31 Mart'ta Parlamento, COVID-19 salgınını engellemek için erken seçimin yapılamayacağı 60 günlük olağanüstü hal uygulanması yönünde oy kullanmıştır.[18] 15 Nisan'da Anayasa Mahkemesi parlamentonun feshedilmesi yönünde karar vermiştir.[19] Anayasa Mahkemesi, 28 Nisan'da Meclis tarafından 31 Mart'ta oylanan olağanüstü halin, yürütme organının neden genişletilmiş yetkilere ihtiyaç duyduğunu tam olarak ortaya koyamayan Meclis Kararının içtihat kurallarına aykırı olarak alınması nedeniyle anayasaya aykırı olduğunu ilan etmiştir.[20] Aynı günün ilerleyen saatlerinde başkan Maia Sandu, Parlamentonun feshedilmesine ilişkin kararnameyi imzaladı ve 11 Temmuz 2021'de erken parlamento seçimlerinin yapılmasını kararlaştırmıştır.[21]
Seçim sistemi
Parlamentodaki 101 sandalye, ülke çapında tek bir seçim bölgesinde parti listesindeki orantılı temsil yoluyla seçilir. Bir seçim listesi 51 ila 103 aday içerebilir. Ülke çapındaki seçim barajı listenin türüne göre değişir; tek partiler veya örgütler için bu oran %5'tir; iki veya daha fazla partiden oluşan seçim bloğu için bu oran %7'dir. Bağımsız adaylar için baraj %2'dir.[22]
Bu, seçimlerden önce parlamentoda temsil edilen partilerin ve parlamentoya katılmak için listelerini sunan partilerin listesidir. [23]
* = Not: Pro Moldova 2021 parlamento seçimlerine katılmadı** = Bağımsız politikacı
Kamuoyu yoklamaları
Sonuçlar
Eylem ve Dayanışma Partisi (PAS) oyların yüzde 52,80'ini alarak parlamentoda salt çoğunluğu elde ederek 48 sandalyelik artışla 101 sandalyenin 63'ünü aldı. Moldova Cumhurbaşkanı Maia Sandu seçim sonrasında şunları söyledi: "Umarım bugün Moldova için zorlu bir dönemin sonudur, umarım bugün Moldova üzerindeki hırsızların saltanatının sonudur."[24]
Komünistler ve Sosyalistlerin Seçim Bloku (BECS), önceki seçimlere kıyasla üç sandalye kaybederek 32 sandalye kazandı. Sosyalist Parti (PSRM) Başkanı Igor Dodon seçim sonrasında şunları söyledi: "Yeni parlamentonun gelecekteki milletvekillerine sesleniyorum, Moldova'da yeni bir siyasi krize izin vermemeliyiz. Siyasi istikrar döneminin yaşanması güzel olurdu."[25]
Şor Partisi (ŞP), %5,74 oyla altı sandalye alarak parlamentoda temsil edilen üçüncü ve en küçük parti oldu ve böylece önceki meclisteki parlamento statüsünü korudu.[24]
23 Temmuz'da Moldova Anayasa Mahkemesi seçim sonuçlarını onayladı. PAS, Nisan 2009'dan bu yana tek başına sandalyelerin salt çoğunluğunu kazanan ilk parti, 2001'den bu yana da oyların salt çoğunluğunu kazanan ilk parti oldu. Bu aynı zamanda 1994'ten bu yana ilk kez ne PSRM'nin ne de PCRM'nin en fazla oyu veya sandalyeyi kazanamamasıydı. Eski PAS koalisyon ortağı DA da tüm sandalyelerini kaybetti ve Moldova Demokrat Partisi (önceden 2019'da ülkeden kaçan oligark Vladimir Plahotniuc ile bağlantılıydı) on yıldan fazla bir süredir ilk kez parlamentoda temsil edilmiyordu. . Ayrıca sendikacı platforma sahip hiçbir parti meclise girmedi.[28][29][30]
Mahkeme başkanı Domnica Manole 23 Temmuz'da yaptığı açıklamada şunları söyledi: "Moldova Anayasa Mahkemesi, Moldova'nın 11 Temmuz 2021'de yaptığı erken parlamento seçimlerinin sonuçlarını onaylamaya ve milletvekillerinin görev sürelerini geçerli olarak tanımaya karar veriyor."[2]
Yeni parlamentonun ilk oturumu 26 Temmuz'da yapıldı ve başkanlığını en yaşlı milletvekili Eduard Smirnov yaptı.[31]
29 Temmuz'da Igor Grosu (PAS'ın geçici lideri) parlamento başkanı seçildi. Natalia Gavriliţa ertesi gün Başbakan adayı olarak atandı.[32][33]
6 Ağustos 2021'de Natalia Gavrilița liderliğindeki kabine, tamamı PAS'tan olmak üzere 61 oyla göreve başladı.[34]
[[Category:Avrupa'da 2021 seçimleri]]
6,315 0.43 Kalkınma ve Konsolidasyon Partisi 2,814 0.19 Umut Profesyonelleri Hareketi Partisi 2,452 0.17 Değişim Partisi 1,613 0.11 Halkın İktidarı Partisi 1,467 0.10 Çalışan Halkın Partisi 1,444 0.10 Hukuk ve Adalet Partisi 1,431 0.10 Yeni Tarihsel Seçenek 1,264 0.09 Moldova Bölgeler Partisi 1,202 0.08 Ekolojist Yeşiller Partisi 892 0.06 Yeni Parti 197 0.01 Bağımsızlar 2,514 0.17 Total 1,467,216 100.00 Valid votes 1,467,216 99.07 Invalid/blank votes 13,749 0.93 Total votes 1,480,965 100.00 Registered voters/turnout 3,052,603 48.51 Source: CEC, CEC Seçmen katılımı
Seçim yılı
Zaman
9:30
12:30
15:30
18:30
21:00
2019
%5,90
%24,00
%37,40
%45,70
%49,10
2020
%5,50
%19,60
%33,00
%42,50
%45,60
2021
%8,80
%23,70
%33,20
%41,90
%48,30
Kaynak: alegeri.md
İdari-bölgesel birime göre sonuçlar
No.
İdari-bölgesel birim
%
PAS
BECS
ȘOR
BERU
PPDA
PDM
AUR
1
Kişinev
47.68
56.77
28.40
3.63
2.36
2.16
0.72
0.67
2
Balçık
42.82
27.34
40.17
3.89
22.69
0.99
0.65
0.30
3
Anenii Noi
42.68
50.17
29.51
5.67
2.59
3.03
3.30
0.54
4
Basarabeasca
37.34
40.76
35.31
7.57
4.73
2.02
2.39
0.44
5
Briceni
41.29
25.49
50.77
8.82
5.95
1.52
1.78
0.21
6
Cahul
39.71
53.55
29.63
4.15
2.65
1.49
0.86
0.68
7
Cantemir
37.65
55.82
22.11
5.01
3.90
3.02
2.82
0.70
8
Călărași
42.45
60.76
19.10
4.89
1.47
3.51
4.62
0.36
9
Căușeni
42.30
52.99
26.52
5.18
1.74
3.31
3.17
0.36
10
Cimișlia
39.24
56.19
24.59
4.22
1.70
2.58
4.69
0.34
11
Criuleni
48.74
65.87
15.64
6.45
1.51
3.09
1.68
0.57
12
Dondușeni
48.19
25.90
50.70
7.59
6.95
1.79
1.33
0.46
13
Drochia
42.19
39.02
34.88
7.52
9.93
1.94
0.85
0.35
14
Dubăsari
43.85
45.16
33.08
7.42
2.32
2.31
3.42
0.44
15
Edineț
44.12
29.20
47.11
7.94
5.20
2.40
2.68
0.29
16
Fălești
43.66
36.53
31.77
6.41
15.15
1.27
4.13
0.28
17
Florești
43.47
41.07
35.09
8.72
5.94
2.26
1.02
0.30
18
Glodeni
42.56
33.08
34.02
7.85
10.39
1.79
8.09
0.37
19
Hîncești
39.94
63.87
16.90
3.09
1.93
3.43
3.62
0.55
20
Ialoveni
47.58
71.80
10.05
2.58
2.57
5.03
2.23
0.44
21
Leova
41.03
54.26
24.76
5.06
4.39
2.58
2.38
0.43
22
Nisporeni
40.58
65.95
14.49
3.22
2.26
3.64
3.02
0.59
23
Ocnița
48.80
19.17
59.55
8.22
3.83
1.10
1.27
0.34
24
Orhei
46.66
46.70
8.97
36.98
1.06
1.50
0.85
0.38
25
Rezina
47.56
48.66
26.27
11.23
2.55
4.45
1.23
0.29
26
Rîșcani
46.26
32.01
41.67
5.28
8.86
2.11
5.15
0.41
27
Sîngerei
41.37
46.15
28.89
7.98
8.60
2.20
1.07
0.31
28
Soroca
45.11
40.03
38.65
6.05
3.51
2.37
2.96
0.63
29
Strășeni
44.10
67.55
15.48
3.03
1.90
2.80
2.51
0.60
30
Șoldănești
45.72
40.64
28.79
10.43
3.21
2.83
7.48
0.36
31
Ștefan Vodă
41.63
54.11
25.09
3.89
2.32
4.75
2.98
0.57
32
Taraclia
42.30
6.52
58.05
28.24
1.24
0.24
0.72
0.31
33
Telenești
44.37
59.59
13.01
9.34
1.22
8.29
3.01
0.37
34
Ungheni
43.61
50.80
28.29
4.53
3.42
2.87
3.29
0.40
36
Gagavuzya
36.87
4.14
80.75
4.86
3.15
0.15
0.55
0.03
35
Transdinyester
13.59
62.21
6.25
1.82
1.20
2.75
0.38
36
Diplomatik Misyonlar (Moldova Diasporası)
86.23
2.47
0.59
2.78
1.75
0.34
0.62
Toplam
48.41
52.80
27.17
5.74
4.10
2.33
1.81
0.49
Kaynak: CEC
Tepkiler
Uluslararası tepkiler
Analiz ve sonrası
Referanslar