Bible translations into Polish

Source: Wikipedia, the free encyclopedia.
Saint Florian's Psalter, 14th century
Queen Sofia's Bible, 1455
Dedication, Protestant Brest Bible, 1563
Title page of the Jakub Wujek Bible, 1599; a Catholic Bible
Title page, Protestant Gdańsk Bible, 1632
Protestant Gdańsk Bible, 1959
Translations by Czesław Miłosz, 1977-89

The earliest Bible translations into Polish date to the 13th century. The first full ones were completed in the 16th.

Background

The history of translation of books of the Bible into

St. Florian's Psalter (Psałterz floriański), assumed to be a copy of that translation, itself a manuscript of the second half of the 14th century, in the abbey of Saint Florian, near Linz, in Latin, Polish and German.[1][2][4][5]

A critical edition of the Polish part of the St. Florian's Psalter was published by Wladysław Nehring[6] (Psalterii Florianensis pars Polonica, Poznań, 1883) with a very instructive introduction.

Slightly more recent than the St. Florian's Psalter is the Puławy Psalter (now in Kraków) dating from the end of the 15th century (published in facsimile, Poznań, 1880).[2][5]

There were also a 16th-century translation of the New Testament, and more fragmentary translations, none of which have been preserved in their full form to the present.[2]

In the mid-15th century, an incomplete Bible, the "

Queen Sophia's Bible" (Biblia królowej Zofii, named after Sophia of Halshany, for whom it was intended, dating to before 1455), contains Genesis, Joshua, Ruth, Kings, Chronicles, Ezra, Nehemiah, II (III) Esdras, Tobit, and Judith.[5][7]

With the

Melanchthon
.

List of translations

Brest Bible (1563)

The

Brest-Litovsk.[8][9]

Brest-Litovsk, 1563 (hence called the Brest Bible Biblia Brzeska).[2][10]
The translators state that for the Old Testament they consulted besides the Hebrew text the ancient versions and different modern Latin ones.

Socinian versions

Two years after the Brest Bible was completed the Calvinist and Radical wings of the Reformed church split in 1565, and the Bible was suspect to both groups: The Calvinist Ecclesia Major suspected it of

Socinian Racovian New Testament was published by Valentinus Smalcius, a pupil of Fausto Sozzini (Racovian Academy, 1606).[11]

Gdańsk Bible (1632)

The Brest Bible was superseded by the so-called Gdańsk Bible, which finally became the Bible of all Evangelical Poles.

Great Poland, and Jan Turnowski, senior of the Moravian Church in Great Poland (died 1629).[2]

After it had been compared with the Janicki translation, the Brest, the Bohemian, Pagnini's Latin, and the Vulgate, the new rendering was ordered printed.[2] The Janicki translation as such has not been printed, and it is difficult to state how much of it is contained in the new Bible.[2] The New Testament was first published at Gdańsk, 1606, and very often during the 16th and 17th centuries. The complete Bible was issued in 1632, and often since.[2] The Gdańsk Bible differs so much from that of Brest that it may be regarded as a new translation. It is erroneously called also the Bible of Pavel Paliurus (1569–1632) (a Moravian, senior of the Evangelical Churches in Great Poland, d. 1632); but he had no part in the work.

Jakub Wujek's Bible (1599)

Main article: Jakub Wujek Bible

For the Roman Catholics the Bible was translated from the Vulgate by

Biblia Wujka) has often been reprinted. Wujek's translation follows, in the main, the Vulgate.[12][13]

Modern versions

Today the official and most popular Bible in Poland is the Millennium Bible (Biblia Tysiąclecia) first published in 1965.[5][15] Other popular Catholic translations include the Poznań Bible (Biblia Poznańska, 1975) and Biblia Warszawsko-Praska (1997).[5]

Polish Protestants had been widely using the Gdańsk Bible (Biblia Gdańska), until they prepared their modern translation: Warsaw Bible (Biblia Warszawska) in 1975.[5][15]

Jehovah's Witnesses have translated their New World Translation of the Holy Scriptures into Polish, as Przekład Nowego Świata (New Testament: 1994,[16] Bible: 1997[17]).[18]

The

Baptism of Poland
, the traditional date of Poland's statehood.

In 2009, a grammatical update of the Gdańsk Bible New Testament, Uwspółcześniona Biblia Gdańska (UBG), containing cross references was published by the Foundation Wrota Nadziei in Toruń. The translation and modernization of archaisms found in the old Gdańsk Bible was done by a team of born-again Polish and American Christians.[19]

Text examples

The same background color means exactly the same text for the given verse.

[20] Genesis 1:1–3 John 3:16
Brest Bible (1563)[21] – Biblia brzeska (1) Naprzód stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) A ziemia była niekształtowna i próżna i były ciemności nad przepaściami, a duch Boży przenaszał się nad wodami. (3) Tedy rzekł Bóg: Niech będzie światłość! I stała się światłość. Abowiemci Bóg tak umiłował świat, iż Syna swego jednorodzonego dał, aby wszelki, kto wierzy weń, nie zginął, lecz aby miał żywot wieczny.
Jakub Wujek Bible (1599) – Biblia Jakuba Wujka[22][23] (1) Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) A ziemia była pusta i próżna i ciemności były nad głębokością, a Duch Boży unaszał się nad wodami. (3) I rzekł Bóg: Niech się zstanie światłość: i zstała się światłość. Abowiem tak Bóg umiłował świat, że Syna swego jednorodzonego dał, aby wszelki, kto wierzy weń, nie zginął, ale miał żywot wieczny.
Gdańsk Bible (1632) – pl:Biblia gdańska[24] (1) Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) A ziemia była niekształtowna i próżna, i ciemność była nad przepaścią, a Duch Boży unaszał się nad wodami. (3) I rzekł Bóg: Niech będzie światłość; i stała się światłość. Albowiem tak Bóg umiłował świat, że Syna swego jednorodzonego dał, aby każdy, kto weń wierzy, nie zginął, ale miał żywot wieczny.
Millennium Bible (1965) – Biblia Tysiąclecia[25] (1) Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. (2) Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: ciemność była nad powierzchnią bezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami. (3) Wtedy Bóg rzekł: Niechaj się stanie światłość! I stała się światłość. Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne.
Warsaw Bible (1975) – pl:Biblia warszawska[26] (1) Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) A ziemia była pustkowiem i chaosem; ciemność była nad otchłanią, a Duch Boży unosił się nad powierzchnią wód. (3) I rzekł Bóg: Niech stanie się światłość. I stała się światłość. Albowiem tak Bóg umiłował świat, że Syna swego jednorodzonego dał, aby każdy, kto weń wierzy, nie zginął, ale miał żywot wieczny.
pl:Biblia poznańska (1975)[27] (1) Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. (2) A ziemia była zupełnym pustkowiem, ciemność zalegała głębię wód, a tchnienie Boże unosiło się nad wodami. (3) I rzekł Bóg: Niech powstanie światło! I światło powstało. Albowiem Bóg tak umiłował świat, że wydał swego Syna Jednorodzonego, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne.
pl:Słowo Życia (1989)[28] Tak bowiem Bóg umiłował świat, że oddał swego jedynego Syna, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne.
pl:Biblia warszawsko-praska (1997)[29] (1) Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) Ziemia była [na początku] bezładna i pusta: ciemności zalegały bezmiar przestrzeni i [tylko] Duch Boży unosił się nad wodami. (3) Powiedział tedy Bóg: Niech się stanie światło ! I stało się światło. Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna jednorodzonego wydał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, lecz miał życie wieczne.
pl:Biblia Paulistów – Edycja Świętego Pawła (2008)[30] (1) Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. (2) A ziemia była bezładną pustką. Ciemność zalegała nad bezmiarem wód, a duch Boży unosił się nad wodami. (3) Bóg rzekł: "Niech się stanie światłość". I stała się światłość. Tak bardzo bowiem Bóg umiłował świat, że dał swojego jednorodzonego Syna, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, lecz miał życie wieczne.
Updated Gdańsk Bible (2009) – pl:Uwspółcześniona Biblia gdańska[31] (1) Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. (2) A ziemia była bezkształtna i pusta i ciemność była nad głębią, a Duch Boży unosił się nad wodami. (3) I Bóg powiedział: Niech stanie się światłość. I stała się światłość. Tak bowiem Bóg umiłował świat, że dał swego jednorodzonego Syna, aby każdy, kto w niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne.
pl:Nowa Biblia gdańska (2012)[32] (1) Na początku Bóg stworzył niebiosa i ziemię. (2) Zaś ziemia była niewidoczna, bezładna i ciemność nad otchłanią; a Duch Boga unosił się nad wodami. (3) I Bóg powiedział: Niech się stanie światło. Więc stało się światło. Bowiem Bóg tak umiłował świat, że dał swego jednorodzonego Syna, aby każdy, kto w niego wierzy nie zginął, ale miał życie wieczne.
Biblia Mesjańska (2013)[33] (1) Na początku Bóg uczynił niebo i ziemię. (2) Ale ziemia była niewidoczna i nie zabudowana, i ciemność była nad otchłanią, a Duch Boży poruszał się nad wodą. (3) I rzekł Bóg: Niech stanie się światłość. I stała się światłość. Albowiem tak Bóg umiłował świat, że Syna swego jednorodzonego dał, aby każdy, kto weń wierzy, nie zginął, ale miał żywot wieczny.
pl:Biblia w przekładzie Ewangelicznego Instytutu Biblijnego (2016)[34] – Przekład Literacki (1) Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) Ziemia zaś była bezładna i pusta. Ciemność rozciągała się nad otchłanią, a Duch Boży unosił się nad powierzchnią wód. (3) Wtedy Bóg powiedział: Niech się stanie światło! I stało się światło. Bóg bowiem tak bardzo ukochał świat, że dał swego Jedynego Syna, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne.
pl:Biblia toruńska (2017)[35] W ten właśnie sposób Bóg umiłował świat, że dał swojego jednorodzonego Syna, aby każdy, wierzący w Niego, nie zginął, ale miał życie wieczne.
New World Translation of the Holy Scriptures – Biblia w przekładzie Nowego Świata (2018)[36] (1) Na początku Bóg stworzył niebiosa i ziemię. (2) A ziemia była bezkształtna i pusta i ciemność panowała na powierzchni głębiny wodnej; a czynna siła Boża przemieszczała się tu i tam nad powierzchnią wód. (3) I Bóg przemówił: "Niech powstanie światło". Wtedy powstało światło. Albowiem Bóg tak bardzo umiłował świat, że dał swego jednorodzonego Syna, aby nikt, kto w niego wierzy, nie został zgładzony, lecz miał życie wieczne.
pl:Biblia Ewangeliczna, Przekład dosłowny (2018)[37] Tak bowiem Bóg umiłował świat, że dał jednorodzonego Syna, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne.
pl:Biblia lubelska (2022)[38] (1) Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. (2) Ziemia była bezładną i pustą. Ciemności zalegały powierzchnię chaosu, a Duch Boży unosił się nad wodami. (3) Wtedy rzekł Bóg: „Niech się stanie światłość”. I stała się światłość. Tak bowiem Bóg ukochał świat, że dał Jednorodzonego swego Syna, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, lecz miał życie wieczne.

References

  1. ^ a b Witold Taszycki (1975). Najdawniejsze zabytki języka polskiego. Zakł. Narod. im. Ossolińskich. p. 61. Retrieved 24 May 2011.
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m (in Polish) ks. prof. dr Jan Szeruda Geneza i charakter Biblii Gdańskiej Archived 2012-03-18 at the Wayback Machine
  3. ^ (in Polish) Polskie tłumaczenia Biblii
  4. ISBN 978-1-4102-1730-1
    . Retrieved 24 May 2011.
  5. ^
    ISBN 978-1-85075-969-0
    . Retrieved 25 May 2011.
  6. ^ Biographie, Deutsche. "Nehring, Wladislaus - Deutsche Biographie". www.deutsche-biographie.de (in German). Retrieved 2020-03-06.
  7. ISBN 978-0-631-22039-8
    . Retrieved 25 May 2011.
  8. ISBN 83-7384-018-4
    .
  9. ^ Polskie przekłady Biblii (Polish translations of the Bible) from Biblia, biblijna.strona.pl web site
  10. ISBN 978-0-520-09740-7
    . Retrieved 25 May 2011.
  11. ^ University of California publications in modern philology, Volume 123 University of California, Berkeley
  12. ^ a b Kubski, Grzegorz (2007). "Wzór biblijnej polszczyzny" [Model of Biblical Polish Language]. Przewodnik Katolicki. Archived from the original on 2020-03-06.
  13. ^ a b Koziara, Stanisław (2003). "Biblia Wujka w języku i kulturze polskiej" [The Wujek Bible in the Polish language and culture]. Biblia (in Polish). Archived from the original on 2019-01-19. Retrieved 2020-03-06.
  14. ^ David A. Frick Polish sacred philology in the Reformation 1989 "Czechowic' s main criticism of Wujek 's New Testament of 1593 is that "Father Wujek took almost everything from my edition and placed it in his,"
  15. ^
    ISBN 978-90-04-14608-2
    . Retrieved 25 May 2011.
  16. ^ "Polska Bibliografia Literacka (PBL)" (in Polish). Instytut Badań Literackich PAN, Pracownia Bibliografii Bieżącej w Poznaniu.
  17. ^ "Przekład Nowego Świata". Watch Tower Society.
  18. ^ University of Warsaw. Polish Language Institute—"Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata. Translated from the New World Translation of the Holy Scriptures, ed. Of 1984." 2000.
  19. ^ Fundacja Wrota Nadziei
  20. ^ "Biblia 2000". www.biblia.info.pl (in Polish). Retrieved 2023-06-25.
  21. ^ "Biblia Brzeska 1563 rok - Soli Deo Gloria - oprawa twarda". www.bogulandia.pl (in Polish). Retrieved 2023-06-25.
  22. ^ "Biblia Jakuba Wujka - Ewangelia wg św. Jana - Rozdział: 3". biblia-online.pl. Retrieved 2023-06-25.
  23. ^ "Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r. (wydanie IX)". Księgarnia Vocatio.com.pl (in Polish). Retrieved 2023-06-25.
  24. ^ "Biblia Gdańska (1632) - 1 Mojżeszowa - Rozdział: 1". biblia-online.pl. Retrieved 2023-06-25.
  25. ^ "BibliePolskie.pl - Tłumaczenia ksiąg biblijnych na język polski". bibliepolskie.pl. Retrieved 2023-06-25.
  26. ^ BW1975 Biblia | Biblia Warszawska 1975 | YouVersion (in Polish).
  27. ^ "BibliePolskie.pl - Tłumaczenia ksiąg biblijnych na język polski". bibliepolskie.pl. Retrieved 2023-06-25.
  28. ^ "BibliePolskie.pl - Tłumaczenia ksiąg biblijnych na język polski". bibliepolskie.pl. Retrieved 2023-06-25.
  29. ^ "BibliePolskie.pl - Tłumaczenia ksiąg biblijnych na język polski". bibliepolskie.pl. Retrieved 2023-06-25.
  30. ^ "Księgarnia religijna BoguLandia.pl". www.bogulandia.pl (in Polish). Retrieved 2023-06-25.
  31. ^ "Uwspółcześniona Biblia Gdańska (NT) (PolPUBG) - Bibles - Bible-Discovery Software". www.bible-discovery.com. Retrieved 2023-06-25.
  32. ^ NBG Biblia | Nowa Biblia Gdańska | YouVersion (in Polish).
  33. ^ "Biblia Mesjańska". www.bibliamesjanska.com. Retrieved 2023-06-25.
  34. ^ "BibliePolskie.pl - Tłumaczenia ksiąg biblijnych na język polski". bibliepolskie.pl. Retrieved 2023-06-25.
  35. ^ "Toruński przekład Nowego Przymierza z psalmami (średni format) | Liga Biblijna w Polsce Sklep internetowy". sklep.ligabiblijna.pl. Retrieved 2023-06-25.
  36. ^ "Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata – wersja zrewidowana z roku 2018 (cz. 1)". www.apologetyka.info. Retrieved 2023-06-25.
  37. ^ "BibliePolskie.pl - Tłumaczenia ksiąg biblijnych na język polski". bibliepolskie.pl. Retrieved 2023-06-25.
  38. ^ "Biblia Lubelska – Verbum Sacrum" (in Polish). Retrieved 2023-06-25.

External links

Retrieved from "https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Bible_translations_into_Polish&oldid=1176041171"